استفراغهای مکرر در گربهها: چه زمانی طبیعی است و چه زمانی خطرناک؟
استفراغ در گربه یکی از رایجترین دلایلی است که صاحبان گربه را نگران و مجبور به مراجعه به دامپزشک میکند. شاید برای شما هم پیش آمده باشد که گربهتان ناگهان کف سفید بالا بیاورد، غذای هضمنشده برگرداند یا حتی چند بار پشتسرهم استفراغ کند. گاهی این اتفاق کاملاً طبیعی است و جای نگرانی ندارد، اما در بعضی مواقع میتواند نشانهای از یک مشکل جدی در معده، روده، کبد، کلیه یا حتی پانکراس باشد.
تشخیص اینکه چه زمانی استفراغ گربه طبیعی است و چه زمانی خطرناک، کار سادهای نیست؛ بهخصوص برای صاحبان گربههایی که همیشه نگران سلامت حیوان خانگیشان هستند. در این مقاله به زبان ساده و کاملاً علمی، تمام چیزهایی که باید درباره علت، تشخیص و درمان استفراغ گربه بدانید را بررسی میکنیم—از هیربالهای بیخطر و استرسهای روزمره تا بیماریهای مهمی مثل IBD، پانکراتیت یا انسداد روده.
اگر این سؤال برایتان مطرح شده که
«چرا گربهام مدام استفراغ میکند و باید چهکار کنم؟»
پاسخ تمام آن را در ادامه خواهید یافت.
استفراغ در گربه دقیقاً چیست؟ تفاوت آن با بازگشت غذا (Regurgitation)
استفراغ در گربه یک فرایند فعال است که در آن معده محتویات خود را با انقباض شدید عضلات شکمی به بیرون میریزد. این حالت معمولاً با تهوع، لیس زدن لبها، بیقراری، حالت تهوع قبل از خروج محتویات و انقباض شکم همراه است.
اما بازگشت غذا (Regurgitation) یک اتفاق غیرفعال است؛ یعنی بدون تهوع و بدون انقباض شکم، غذا یا مایع از مری به بیرون میریزد. در واقع غذا هنوز وارد معده نشده و معمولاً به همان شکل اولیه بیرون میآید.
برای بسیاری از صاحبان گربه، تشخیص این دو حالت دشوار است؛ چون در ظاهر هر دو «برگشت» محسوب میشوند. اما تفاوت دقیق آنها برای تشخیص بیماریهای مهم مثل مشکلات مری، IBD، پانکراتیت، یا انسداد گوارشی اهمیت حیاتی دارد.
نکات کلیدی
- با در میان گذاشتن علائم گربتان به دامپزشک ، تفاوت استفراغ و بازگشت غذا مشخص خواهد شد .
🔹 چرا این دو مورد اشتباه گرفته میشوند؟
-
هر دو با «خروج غذا» همراه هستند.
-
صاحبان گربه معمولاً لحظه آغاز مشکل را نمیبینند.
-
محتویات استفراغ و رجورجیتیشن در نگاه اول ممکن است شبیه به هم باشند.
-
گربهها برای پنهان کردن درد یا مشکل، رفتارهایشان را مخفی میکنند.
اما دانستن تفاوت آنها میتواند از درمان اشتباه یا تأخیر در مراجعه به دامپزشک جلوگیری کند.
🔹 نشانههای تشخیصی هرکدام برای صاحبان گربه
نشانههای استفراغ واقعی:
-
وجود تهوع قبل از خروج محتویات
-
انقباض عضلات شکم
-
خروج مایع زرد، کف سفید یا غذا نیمههضم شده
-
بیحالی و لیسزدن بیش از حد دهان
-
بیرونریختن مو بهصورت تودهای (هیربال)
نشانههای بازگشت غذا (Regurgitation):
-
بدون تهوع، بدون صدا، بدون انقباض شکم
-
غذا کاملاً هضمنشده و در همان شکل اولیه
-
معمولاً بلافاصله بعد از خوردن غذا
-
گاهی همراه با سرفههای خفیف یا مشکل در بلع
اگر گربه بهطور مکرر دچار رجورجیتیشن میشود، ممکن است نیاز به بررسی مشکلات مری یا اختلالات عصبی–عضلانی داشته باشد و باید حتماً توسط دامپزشک معاینه شود.
چه نوع استفراغهایی در گربه دیده میشود؟
استفراغ در گربه میتواند شکلهای مختلفی داشته باشد و هر نوع آن میتواند نشانه یک بیماری متفاوت باشد. شناخت نوع استفراغ کمک میکند علت را سریعتر تشخیص دهید و از بدتر شدن شرایط جلوگیری کنید.
استفراغ کف سفید
استفراغ کف سفید معمولاً نشاندهنده خالی بودن معده است. گربه زمانی که طولانیمدت چیزی نخورده باشد، اسید معده تحریک میشود و باعث خروج کف سفید میگردد.
این حالت میتواند به دلایل زیر باشد:
-
گرسنگی طولانی
-
Gastritis خفیف
-
استرس محیطی
-
تغییر رژیم غذایی
اگر بیش از ۲–۳ بار در روز تکرار شود، ممکن است نشانه التهاب معده یا پانکراتیت باشد.
استفراغ مایع زرد (صفرا)
وقتی گربه معده خالی دارد، صفرا از روده به معده بازمیگردد و باعث استفراغ مایع زرد میشود.
دلایل شایع شامل:
-
پرش وعده غذایی
-
مشکلات کبدی یا پانکراسی
-
حساسیت غذایی
-
سندروم Reflux
استفراغ صفرا اگر صبحها یا بین وعدهها اتفاق بیفتد، معمولاً به دلیل گاستریت ناشتا است. اما تکرار زیاد آن نیاز به بررسی دقیق دامپزشکی دارد.
استفراغ غذا هضمنشده
استفراغ غذای هضمنشده نشان میدهد که غذا مدت زیادی در معده نمانده یا اصلاً وارد معده نشده است.
دلایل ممکن شامل:
-
خوردن سریع غذا
-
مشکل در بلع و مری (Regurgitation)
-
التهاب معده
-
انسداد جزئی در خروجی معده
-
IBD یا حساسیت غذایی
اگر این حالت چند بار در هفته تکرار شود، باید آزمایشهای گوارشی انجام شود.
استفراغ همراه با مو (Hairball)
گربهها هنگام لیسزدن بدن خود، مقدار زیادی مو میبلعند. این موها در معده جمع شده و بهصورت تودههای استوانهای یا بیضیشکل همراه با کف یا مایع خارج میشوند.
این حالت در گربههایی که:
-
موی بلند دارند
-
زیاد لیس میزنند
-
دچار اضطراب هستند
-
دچار ریزش موی فصلی شدهاند
بیشتر دیده میشود.
اگر هیربال بیش از یکبار در هفته اتفاق بیفتد، میتواند نشانه:
-
مشکلات گوارشی
-
یبوست
-
کمتحرکی
-
تغذیه نامناسب
باشد.
استفراغ خونآلود
این حالت همیشه اورژانسی است. خون میتواند:
-
تازه و قرمز
-
یا قهوهای و شبیه تفاله قهوه
باشد.
علل احتمالی شامل:
-
زخم معده
-
مسمومیت دارویی (NSAIDs)
-
بلعیدن جسم تیز
-
بیماری کبد یا اختلال انعقادی
-
انگلهای شدید
-
ضربه و آسیب داخلی
در این شرایط باید فوری گربه را به دامپزشک منتقل کرد.
❗نیاز به مشاوره دامپزشکی دارید؟
همین حالا از دامپزشکان آنلاین دکترپت مشاوره بگیرید.
چه زمانی استفراغ در گربه طبیعی است؟
گاهی استفراغ یک اتفاق طبیعی در گربههاست و همیشه به معنای بیماری جدی نیست. گربهها سیستم گوارشی بسیار حساسی دارند و کوچکترین تغییر میتواند باعث یک یا چند نوبت استفراغ شود. در شرایط زیر، استفراغ معمولاً خفیف و گذرا است و با مراقبت خانگی برطرف میشود.
هیربال و خوابیدن زیاد
گربههایی که خود را زیاد لیس میزنند—بهخصوص نژادهای پشمالو مثل پرشین—مقدار زیادی مو میبلعند. این موها در معده جمع شده و بهصورت توپ مویی (Hairball) همراه با کف یا مادهای لزج استفراغ میشوند.
نشانههای هیربال طبیعی:
- گربه قبل از استفراغ چند بار سرفه یا حالت خفگی میکند
- توده مو به شکل استوانهای یا کشیده بیرون میآید
- معمولاً با کاهش اشتها همراه نیست
اگر گربه هربال را بیش از یکبار در هفته دفع میکند، ممکن است نیاز به بررسی مشکلات گوارشی یا یبوست داشته باشد.
تغییر رژیم غذایی
گربهها به تغییر ناگهانی غذا بسیار حساساند. تغییر برند یا نوع غذا بدون تطبیق تدریجی ۷ روزه میتواند باعث:
- استفراغ خفیف
- استفراغ غذا هضمنشده
- نفخ یا اسهال
شود.
استرسهای کوتاهمدت
گربهها موجوداتی استرسپذیر هستند و تغییرات کوچک محیطی میتواند روی معدهشان اثر بگذارد. مواردی مانند:
- ورود مهمان
- تغییر محل خواب
- جابهجایی ظرف غذا
- صدای زیاد یا درگیری با گربه دیگر
میتوانند باعث یک یا دو نوبت استفراغ گذرا شوند.
اگر استفراغ بههمراه لرزش، پنهان شدن، یا کاهش اشتها باشد، باید دقیقتر بررسی شود.
فاصله زیاد بین وعدههای غذایی
اگر فاصله بین وعدههای غذایی زیاد شود، معده خالی مانده و اسید معده باعث استفراغ کف سفید یا زرد (صفرا) میشود. این حالت معمولاً صبحها یا قبل از وعده بعدی دیده میشود.
راهحل ساده:
- افزایش تعداد وعدهها (۳–۴ وعده کوچک)
- جلوگیری از گرسنگی طولانی
اگر با اصلاح برنامه غذایی همچنان ادامه داشت، میتواند نشانه گاستریت یا ریفلاکس معده باشد.
چه زمانی استفراغهای مکرر خطرناک محسوب میشوند؟
وقتی استفراغ از حالت گاهبهگاه فراتر میرود و بهصورت مداوم یا شدید ادامه پیدا میکند، میتواند نشانه یک بیماری جدی باشد. در این شرایط، مراجعه سریع به دامپزشک ضروری است.
استفراغ بیش از ۲ بار در روز
اگر گربه در طول روز بیش از دو بار استفراغ کند یا این روند بیش از ۲۴ ساعت ادامه داشته باشد، احتمال مشکلات زیر وجود دارد:
- التهاب معده (Gastritis)
- پانکراتیت
- مسمومیت غذایی
- عفونت ویروسی
- انسداد گوارشی
این حالت میتواند باعث کمآبی و افت فشار خون شود و در گربههای جوان یا مسن بسیار خطرناک است.
بیاشتهایی و کاهش وزن
استفراغ زمانی جدی میشود که همراه با این نشانهها باشد:
- نخوردن غذا بیش از ۱۲–۲۴ ساعت
- لاغری تدریجی یا ناگهانی
- بیحالی یا کمتحرکی
این الگو معمولاً نشانه بیماریهای کبدی، کلیوی، پانکراتیت یا IBD است.
اگر در سایتت مقالهای درباره کبد چرب گربه داری، این بخش بهترین فرصت برای لینکدهی داخلی است.
وجود خون، کف صورتی، یا بوی شدید
این حالت فوراً اورژانسی است.
نشانههای خطر:
- خون روشن در استفراغ
- ماده قهوهای شبیه تفاله قهوه
- بوی بسیار تند و غیرطبیعی
این موارد میتواند نشاندهنده:
- زخم معده
- پارگی بافتی
- مسمومیت دارویی (مثل NSAIDs)
- اختلالات انعقادی
- جسم خارجی تیز
باشد و نیاز به مراجعه فوری دارد.
همراهی با اسهال، بیحالی یا تب
ترکیب استفراغ با یکی از موارد زیر بسیار نگرانکننده است:
- اسهال آبکی یا خونی
- بیحالی شدید
- تب
- کمآبی (خشکی لثهها)
این الگوها میتوانند نشانه بیماریهای عفونی، ویروسی، یا مشکلات سیستمیک باشند.
نشانه انسداد روده (اورژانسی)
انسداد روده یک وضعیت مرگآور است و هر ساعت تأخیر در درمان میتواند خطرناک باشد.
مهمترین علائم:
- استفراغهای جهنده یا مکرر
- عدم دفع مدفوع
- درد شکم (قوز کردن بدن، خشخش کردن)
- لیسزدن شدید لبها
- بیقراری یا پنهان شدن
علل شایع:
- بلعیدن اسباببازی
- نخ، روبان، سوزن، کش
- قطعات پارچه یا پلاستیک
اگر به انسداد شک داری، بههیچوجه دارو یا غذا در خانه نده—این مورد فقط در کلینیک قابل درمان است.
مهمترین علل استفراغهای مکرر در گربهها
استفراغهای مکرر همیشه به یک علت ساده مثل هیربال محدود نمیشوند. بسیاری از بیماریهای مهم گوارشی و سیستمیک میتوانند خود را با استفراغ نشان دهند. شناخت این علل به صاحبان گربه کمک میکند تصمیم بگیرند چه زمانی باید فوراً به دامپزشک مراجعه کنند.
گاستریت یا التهاب معده
گاستریت یکی از شایعترین علل استفراغ در گربهها است. این مشکل معمولاً زمانی رخ میدهد که پوشش داخلی معده تحریک یا ملتهب شود.
علائم رایج:
- استفراغ کف سفید یا زرد
- بیاشتهایی کوتاهمدت
- لیسزدن زیاد لبها
- تمایل کمتر به بازی
دلایل گاستریت:
- خوردن غذای فاسد
- تغییر ناگهانی رژیم غذایی
- استرس
- داروهایی که به معده آسیب میزنند
اگر علائم بیش از ۲۴–۴۸ ساعت ادامه پیدا کند، ممکن است نیاز به داروهای ضدتهوع و محافظ معده باشد.
داروی ضدتهوع اوندانسترون در گربه مورد استفاده قرار میگیرد که میتونید دوز و نحوه مصرفشو داخل این مقاله مطالعه کنید .
مسمومیت غذایی یا دارویی
گربهها نسبت به بسیاری از غذاها و داروهای انسانی حساس هستند. در صورت مصرف موارد زیر، استفراغهای شدید و مکرر ممکن است رخ دهد:
- شکلات
- پیاز، سیر
- داروهای انسانی (استامینوفن، ایبوپروفن، ضدافسردگیها)
- گیاهان سمی خانگی
- غذای فاسد یا آلوده
استفراغ ناشی از مسمومیت معمولاً همراه با:
- بیحالی
- لرزش
- اسهال
- افزایش یا کاهش غیرعادی دما
است.
انگلهای گوارشی
انگلها یکی از دلایل بسیار رایج استفراغ در گربهها هستند، بهخصوص در گربههایی که:
- بیرون از خانه رفتوآمد دارند
- تغذیه با غذای خام دارند
- ضدانگل ماهانه دریافت نمیکنند
انگلهایی مانند توکسوکارا، هوکورم یا ژیاردیا میتوانند باعث استفراغهای دورهای و کاهش وزن شوند.
نشانههای همراه:
- نفخ
- اسهال
- مدفوع با بوی غیرعادی
بیماریهای کبد، کلیه و پانکراس
وقتی ارگانهای حیاتی بدن بهخوبی کار نکنند، اولین علامت ممکن است استفراغ مکرر باشد.
بیماریهای کبد
اگر گربه دچار بیماریهایی مثل لیپیدوز کبدی، کلانژیوهپاتیت یا نارسایی کبد باشد، استفراغ معمولاً همراه با:
- زردی لثهها
- کاهش وزن
- بیحالی شدید
است.
بیماری کلیه
نارسایی کلیه باعث تجمع سموم در خون میشود و نتیجۀ آن:
- استفراغ کفدار
- بوی بد دهان
- بیاشتهایی
است.
پانکراتیت
این بیماری بسیار دردناک است و معمولاً با:
- استفراغ زیاد
- درد شکم
- بیاشتهایی
- بیحالی
دیده میشود.
این بخش بهترین مکان برای لینک داخلی به مقاله «بیماری کبد در گربه» است.
انسداد با جسم خارجی (اورژانسی)
یکی از مرگبارترین علتهای استفراغ مکرر در گربهها انسداد روده است. گربهها گاهی اجسام زیر را میبلعند:
- نخ، روبان، سوزن
- اسباببازیهای کوچک
- کش و پلاستیک
- استخوانهای ریز
علائم هشدار:
- استفراغ پیدرپی و بدون توقف
- نبود دفع مدفوع
- شکم دردناک
- تلاش برای استفراغ بدون خروج محتوا
⚠️ این حالت فقط با جراحی یا مداخله فوری درمان میشود.
آلرژی و حساسیت غذایی
حساسیت غذایی معمولاً باعث استفراغهای دورهای و مزمن میشود. گربه ممکن است به:
- پروتئینهای خاص (مرغ، ماهی، گوشت گاو)
- افزودنیهای غذایی
- غلات
حساسیت داشته باشد.
علائم همراه:
- خارش
- گاز زیاد
- اسهال مزمن
- ریزش مو
راهحل رایج: رژیم غذایی Hypoallergenic یا Novel Protein.
تریکوبِزوار (توپ مویی واقعی)
برخلاف هیربال ساده، تریکوبِزوار یک توده متراکم و سفت مو در معده یا روده است که میتواند باعث:
- استفراغهای مکرر
- یبوست
- کاهش اشتها
- بیحالی
شود.
اگر توپ مویی بزرگ باشد، ممکن است نیاز به جراحی یا آندوسکوپی داشته باشد.
تشخیص دامپزشکی: دامپزشک چگونه علت استفراغ را مشخص میکند؟
تشخیص دقیق علت استفراغ نیازمند بررسی علمی و گامبهگام است. دامپزشک با ترکیب آزمایشها و معاینات مختلف تصمیم میگیرد که مشکل مربوط به معده، روده، پانکراس، کبد یا یک بیماری سیستمیک است.
در اولین قدم، دامپزشک بررسی میکند:
- وضعیت آب بدن (دهیدراتاسیون)
- درد شکمی
- صدای روده
- دمای بدن
- وضعیت لثهها (زردی، رنگپریدگی)
این معاینه به تشخیص سریع موارد اورژانسی مثل انسداد یا درد شدید کمک میکند.
آزمایش خون و بیوشیمی
آزمایش خون میتواند بسیاری از بیماریهای پنهان را مشخص کند. موارد بررسیشونده:
- آنزیمهای کبدی (ALT, ALP)
- عملکرد کلیه (BUN, Creatinine)
- سطح قند خون
- الکترولیتها
- CBC برای تشخیص عفونت یا کمخونی
رادیوگرافی و سونوگرافی
این دو ابزار تصویربرداری برای تشخیص موارد زیر ضروریاند:
- انسداد روده
- وجود جسم خارجی
- التهاب معده یا روده
- تغییرات کبد و پانکراس
- یبوست شدید
سونوگرافی همچنین به تشخیص IBD، تودهها و ضخیمشدگی دیواره روده کمک میکند.
تست پانکراتیت، FIP و …
بسته به علائم گربه، ممکن است تستهای تخصصیتر انجام شود:
- Spec fPL برای پانکراتیت
- T4 برای مشکلات تیروئید (در گربههای مسن)
- تست FIP در موارد مشکوک به تب و لاغری شدید
- تستهای ویروسی مثل FeLV و FIV
❗گربتان استفراغ دارد ؟
همین حالا با دامپزشک آنلاین مشورت کنید.
درمان دارویی توسط دامپزشک (آنتیاسید، ضدتهوع، مایعات و …)
اگر استفراغ ناشی از مشکلات معده، التهاب، مسمومیت خفیف یا عدم تعادل الکترولیت باشد، دامپزشک از ترکیب زیر استفاده میکند:
✔ داروهای رایج
-
ضدتهوع (Cerenia / Maropitant)
-
محافظ معده (Famotidine / Omeprazole) ( مقاله پیشنهادی : پنتوپرازول در گربه را بخوانید )
-
داروهای ضد اسپاسم
-
مایعات زیرجلدی یا وریدی برای جلوگیری از دهیدراتاسیون
-
پروبیوتیکها برای بهبود فلور روده ( مقاله کاربرد پروبیوتیک در گربه را بخوانید )
-
آنتیبیوتیکها فقط در شرایط خاص (نَه همیشه)
نکته مهم:
هیچکدام از این داروها نباید بدون نسخه مصرف شوند—برخی از آنها در گربهها خطر ایست قلبی دارند.
برای راهنمای جامع صدها داروی سگ و گربه، کتابخانه دارویی دامپزشکی drpet24.com را مرور کنید.
پرسشهای متداول — استفراغ در گربه
این بخش به سوالات رایج درباره استفراغ در گربه خانگی پاسخ میدهد.
نکته: این اطلاعات عمومی است و جایگزین مشاوره تخصصی دامپزشکی نمیشود. برای تشخیص، دوز و نسخه مخصوص پت خود با دامپزشک مشورت کنید.
